Pochodzimy z Grudziądza, to tu ponad 100 lat temu powstały pierwsze ogrody działkowe na ziemiach polskich.

Grudziądz zielony szmaragd na wstędze Wisły

Nasze miasto położone jest w województwie kujawsko-pomorskim, na prawym brzegu Wisły, w jej pięknym odcinku, zwanym Doliną Dolnej Wisły. W jej najszerszym miejscu leży Kotlina Grudziądzka, niecka o wymiarach 24 na 18 kilometrów, głęboko opadający poniżej okolicznych wysoczyzn. Kształtem przypomina finezyjną paterę wypełnioną zielonymi roślinami.
Jej środkiem przepływa Królowa naszych rzek – Wisła. Grudziądz przytula się do jej brzegów dwoma wyraźnymi wzniesieniami, Kępą Strzemięcińską (79 m n.p.m.) i Kępą Forteczną (86 m n.p.m) zwaną też Górą Zamkową, zwieńczoną imponującą wieżą widokową Klimek. To na jej stromych zboczach ulokowany są słynne, wpisane na listę Pomników Historii, grudziądzkie Spichrza, obiekty magazynowe i obronne budowane już od połowy XIV w.
Choć historia miasta sięga daleko w przeszłość Polski, to jego formalna lokacja odbyła się dopiero w roku 1291. Tędy flisacy spławiali drewno w dół Wisły, tu gromadzono zboża, które potem statkami płynęły do Gdańska.
Grudziądz od zawsze związany był z przyrodą. W naszym mieście ponad 20% powierzchni to tereny zielone. Niektóre osiedla przyciągają swoim przyrodniczym charakterem, pełne są bowiem traw, krzewów i drzew. Lasy podchodzą pod nasze okna podobnie jak ich mieszkańcy.
W mieście i okolicy ulokowanych jest aż 15 Rodzinnych Ogrodów Działkowym – sporo, jak na prawi 90. tysięczne miasto. Jednym z nich są „Kąpiele Słoneczne” – kolebka ruchu działkowego w Polsce.
W XIX wieku miasto należało do Prus, to tam narodziła się idea „W zdrowym ciele zdrowy duch”. Ćwiczenia na słońcu i świeżym powietrzu miały dodać sił mieszkańcom miasta i pracownikom fabryk. Pomysł zrealizowany w Lipsku na zasadzie wspólnej przestrzeni zielonej, o którą dbali wszyscy członkowie a ich dzieci bawiły się razem. Wkrótce jednak wydzielono z niego indywidualne działki, o które każdy mógł dbać samodzielnie.
Na naszych ziemiach pierwszy ogródek działkowy powstał już w 1897 roku właśnie w Grudziądzu. Jego założycielem był Jan Jalkowski – lekarz, dietetyk i homeopata, który w tym roku założył Towarzystwo Naturalnego Sposobu Życia. Był on propagatorem świadomej ekspozycji ciała na działanie słońca, czyli tzw. „kąpieli słonecznych”, a jako, że takie naświetlanie odbywało się przynajmniej w częściowym negliżu, wydzielono na ten cel kawałek terenu w mieście, na którym kuracjusze mogli zażywać swoich terapii. Należały bowiem do nich także kąpiele w nagrzanym słońcem mule torfowym, leżakowanie, gimnastyka i sport a także kontakt z zielenią na świeżym powietrzu.
Ponieważ te praktyki, wywodzące się z ruchu naturystycznego, wymagały co najmniej częściowego pozbycia się odzieży, nie zyskały sobie przychylności purytańskiej części mieszkańców naszego grodu. Aby nie gorszyć innych i nie wywoływać sensacji, kilka lat po powstaniu, Towarzystwo wydzierżawiło od miasta teren przy ul. Victoriusstraße (dziś ulica Parkowa). Tam właśnie, oprócz części wspólnej, powstały małe ogródki do indywidualnej dyspozycji członków, czyli tzw. „działki” jakie znamy dziś.
Po odzyskaniu niepodległości i powrocie do Macierzy – Towarzystwo kontynuowało swoją działalność, rozwijając ruch działkowy w Grudziądzu i na Pomorzu. ROD „Kąpiele Słoneczne” istnieje do dziś.
Ta tradycja zobowiązuje.

/Opracowano na podstawie materiałow historycznych oraz wykładu Pani Małgorzaty Krupskiej pt. »„Kąpiele Słoneczne” pierwszym ogródkiem działkowym i zaczątkiem ruchu naturystycznego w Polsce«, Biuletyn Koła Miłośników Dziejów Grudziądza, nr 11(806) z dnia 10.04.2024 r./